Zdrowie jest jedną z najcenniejszych rzeczy w życiu, dlatego warto dbać o nie w każdy możliwy sposób. Jednym z problemów zdrowotnych, która potrafi namieszać w organizmie, jest żółtaczka. Czym dokładnie jest ten stan? Jakie są objawy żółtaczki i – co najważniejsze – jak można się przed nią uchronić? Dowiedz się, jak rozpoznać chorobę, czy jest zaraźliwa i jak zadbać o odpowiednią profilaktykę.
Żółtaczka – co to?
Najczęściej przy rozwoju żółtaczki, dochodzi do zwiększenia stężenia bilirubiny we krwi chorej osoby. Bilirubina to żółty pigment produkowany podczas rozpadu czerwonych krwinek. Gdy organizm funkcjonuje prawidłowo, to wątroba przekształca bilirubinę w żółć, a ta jest następnie wydalana z moczem i kałem.
Objawy żółtaczki
Symptomy żółtaczki mogą różnić się w zależności od dokładnej przyczyny choroby. Głównym i najbardziej charakterystycznym objawem jest zażółcona skóra oraz żółty odcień gałek ocznych.
Do innych, często obserwowanych objawów, należą m.in.:
- ciemny mocz – nadmiar bilirubiny sprawia, że mocz ma ciemniejszy odcień niż normalnie. Czasami przybiera kolor zbliżony niemal do barwy herbaty;
- jasny stolec – bilirubina nie jest prawidłowo wydzielana do jelit, przez co kolor kału może być jaśniejszy niż zwykle;
- swędzenie skóry – nadmiar żółtego pigmentu odkładający się w warstwach skóry może powodować podrażnienie i świąd;
- utrata apetytu, która wpływa również na zmniejszenie masy ciała;
- nudności i wymioty – w wyniku zaburzeń pracy wątroby i dróg żółciowych osoby chore często odczuwają mdłości;
- bóle brzucha – często obserwuje się je u pacjentów z żółtaczką. Ból lokalizuje się przede wszystkim w prawej górnej części brzucha, gdzie zlokalizowana jest wątroba;
- osłabienie i zmęczenie;
- powiększenie wątroby lub śledziony.
Żółtaczka – przyczyny i rodzaje
Przyczyny żółtaczki mogą być różnorodne, a wśród nich wyróżnia się:
- zaburzenia w produkcji bilirubiny;
- problemy z wątrobą na skutek powikłań zdrowotnych, np. podczas stanów zapalnych wątroby, przy marskości wątroby;
- problemy z transportem żółci do przewodu pokarmowego;
- zwiększony rozpad czerwonych krwinek, który prowadzi do nadmiaru bilirubiny we krwi.
Znanych jest kilka rodzajów żółtaczki, a klasyfikacja konkretnego typu choroby opiera się głównie na przyczynach jej powstawania:
- żółtaczka hemolityczna – znana jest również jako żółtaczka przedwątrobowa. Jest efektem zbyt dużych ilości bilirubiny. Substancja pojawia się w organizmie przez nadmierny rozpad czerwonych krwinek. Gdy wątroba nie nadąża za metabolizowaniem bilirubiny, to jej nadmiar zaczyna przenikać z krwią do mózgu. Do symptomów żółtaczki hemolitycznej należy m.in. powiększona śledziona, jasny mocz i ciemny kał. Ten typ żółtaczki może pojawiać się jako stan przejściowy u nowo narodzonych dzieci;
- żółtaczka wątrobowa – rozwija się wskutek uszkodzenia wątroby i jej nieprawidłowego działania. Może objawiać się bólem mięśni i być efektem zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu A, C lub B. Stan ten określa się również jako “żółtaczkę śródmiąższową”. Czasem wywołują ją także nowotwory;
- żółtaczka mechaniczna – to tzw. żółtaczka pozawątrobowa, która może rozwinąć się m.in. po przebytym stanie zapalnym dróg żółciowych lub przy guzie trzustki. Głównym problemem jest zakłócony transport żółci do przewodu pokarmowego, co objawiać się może m.in. brakiem apetytu, wymiotami, gorączką.
Leczenie dopasowuje się w zależności od źródła żółtaczki i stopnia jej rozwoju. Gdy problemy z funkcjonowaniem wątroby odpowiedzialne są za pojawienie się żółtaczki, to lekarz może przepisać pacjentowi środki farmakologiczne i zalecić odpowiednią dietę.
Jak zdiagnozować żółtaczkę?
Proces rozpoznania żółtaczki składa się z kilku etapów, które pozwolą nie tylko potwierdzić lub wykluczyć obecność problemu, ale też ustalić jego źródło.
- Wywiad medyczny umożliwi lekarzowi poznać objawy występujące u pacjenta, np. mdłości, wymioty, bolesność brzucha. Specjalista sprawdzi także kolor skóry i oraz oczu osoby chorej.
- Badania krwi – m.in. morfologia, stężenie bilirubiny – umożliwią ocenę funkcji wątroby.
- Badania na obecność wirusów wywołujących żółtaczkę pozwalają sprawdzić, czy pacjent jest zarażony wirusem żółtaczki typu A, B lub C.
- USG jamy brzusznej – celem badania jest sprawdzenie struktury wątroby, pęcherzyka żółciowego oraz śledziony.
- Biopsja wątroby – w niektórych sytuacjach, aby ustalić dokładną przyczynę żółtaczki, może być konieczne pobranie próbki tkanek z wątroby do dalszych badań.
Jak zapobiegać żółtaczce? Profilaktyka
Warto pamiętać o kilku zasadach, które pomogą uchronić się przed żółtaczką:
- unikaj spożywania surowego mięsa lub niedogotowanej żywności, zwłaszcza podczas podróży w egzotyczne kraje;
- pij wodę tylko ze sprawdzonych i bezpiecznych źródeł, a w trakcie zagranicznych podróży zrezygnuj z kostek lodu w napojach (istnieje ryzyko, że kostki lodu przygotowano z wody zanieczyszczonej zarazkami);
- nie dziel się z innymi osobami przedmiotami do higieny osobistej, takimi jak maszynki do golenia czy szczoteczki do zębów;
- stosuj prezerwatywy podczas seksu;
- nie używaj przedmiotów, które mogą być zabrudzone krwią innych osób;
- zaszczep się przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B;
- upewnij się, że wszystkie zabiegi medyczne lub kosmetyczne, które ingerują w strukturę skóry, są przeprowadzane przy użyciu sterylnego sprzętu oraz w higienicznych warunkach.
Żółtaczka a sposób odżywiania
Przy objawach wskazujących na żółtaczkę oraz podczas leczenia nie należy pić alkoholu. Niewskazane jest również spożywanie tłustych potraw oraz leków, które mogą uszkadzać wątrobę. Posiłki najlepiej jeść częściej i w mniejszych porcjach, warto sięgać po dania lekkostrawne.
Podsumowanie
Żółtaczka może być efektem różnych problemów zdrowotnych. Należy szybko zareagować, gdy zauważymy u siebie niepokojące objawy i zgłosić się do lekarza po profesjonalną pomoc. Badania umożliwią rozpoznanie typu żółtaczki oraz wdrożenie odpowiedniego sposobu leczenia oraz diety, co pozwoli pacjentowi poprawić swój stan zdrowia i samopoczucie.
