Zbyt duża masa ciała odbija się negatywnie nie tylko na zdrowiu fizycznym. Wiele osób dotkniętych otyłością zmaga się z problemami na tle psychicznym, m.in. ze względu na wykluczenie społeczne i niską samoocenę. W jaki sposób otyłość wpływa na zdrowie psychiczne oraz samopoczucie? Poznaj psychologiczne aspekty otyłości oraz metody radzenia sobie z jej skutkami.
Jak otyłość wpływa na samoocenę?
Problemy z dopasowaniem rozmiaru ubrań, trudności w poruszaniu się czy wyśmiewanie przez środowisko – osoby otyłe każdego dnia narażone są na wiele czynników niszczących ich samoocenę. Bardzo często chorzy sami postrzegają siebie i ciało w negatywny sposób, co jeszcze bardziej obniża ich poczucie własnej wartości i prowadzi do rozwoju stanów depresyjnych lub lękowych.
- Negatywny wizerunek własnego ciała
Osoby otyłe często spotykają się ze stereotypami i destrukcyjnymi ocenami ze strony społeczeństwa. W efekcie może to prowadzić do konfliktów wewnętrznych i postrzegania swojego ciała w negatywny sposób.
- Stygmatyzacja społeczna i izolacja
Otyłość często wiąże się ze stygmatyzacją społeczną, która może prowadzić do wykluczenia i rezygnacji chorych z życia towarzyskiego. Osoby otyłe mogą doświadczać odrzucenia w relacjach społecznych, np. w miejscu pracy lub nawiązywaniu bliskich kontaktów z innymi ludźmi, co obniża poczucie własnej wartości.
- Bariera w realizacji celów życiowych
Otyłość może stanowić barierę w osiąganiu celów osobistych i zawodowych. Problemy z samopoczuciem i zdrowiem psychicznym mogą utrudniać koncentrację na zadaniach lub dążenie do realizacji marzeń. Ponadto, negatywne postrzeganie otyłości przez otoczenie może zniechęcać do podejmowania nowych wyzwań.
Wpływ otyłości na zdrowie psychiczne
Ryzyko rozwoju depresji
Otyłość prowadzi zwykle do zaburzeń nastroju, a przewlekłe stany niechęci, wycofania czy smutku mogą być początkiem depresji. Chroniczny stres odczuwany przez osoby otyłe, wynikający z negatywnego postrzegania ich ciała przez bliskich oraz społeczeństwo, również prowadzi do obniżenia nastroju i stanów lękowych.
Obniżenie samooceny
Otyłość wpływa na sposób postrzegania własnego ciała, co u wielu osób może wpłynąć na tymczasowe lub trwałe obniżenie samooceny. Zaniżone poczucie własnej wartości i postrzeganie ciała przez pryzmat stereotypów sprawia, że sporo osób ogranicza uczestnictwo w wielu aktywnościach, np. dzieci otyłe wstydzą się ćwiczyć z rówieśnikami na zajęciach sportowych. To z kolei przyczynia się do izolacji społecznej i zwiększa ryzyko zaburzeń psychicznych.
Zaburzenia odżywiania
Osoby zmagające się z otyłością mogą stosować jedzenie jako sposób radzenia sobie ze stresem, lękiem lub depresją. To prowadzi do rozwoju zaburzeń odżywiania, np. kompulsywnego objadania się. W ten sposób powstaje destrukcyjny cykl, który pogłębia zarówno problemy psychiczne, jak i otyłość u chorych ludzi.
Dyskryminacja
Osoby otyłe bardzo często są wyśmiewane, muszą wysłuchiwać negatywnych komentarzy lub doświadczają nieodpowiedniego traktowania w miejscu pracy, w szkole, a nawet w placówkach opieki zdrowotnej. Społeczna stygmatyzacja może wywoływać lub nasilać istniejące problemy psychiczne, takie jak depresja, lęk, a także może prowadzić do rozwoju fobii społecznych.
Stres i napięcie psychiczne
Osoby walczące z otyłością mogą żyć w chronicznym stresie nie tylko z powodu problemów zdrowotnych związanych ze zbyt dużą masą ciała, ale również przez presję społeczeństwa i osobiste oczekiwania dotyczące utraty wagi.
- Obniżona jakość życia
W wielu przypadkach otyłość ogranicza zdolność do wykonywania codziennych czynności, uprawianie sportów lub uniemożliwia realizację osobistych pasji i zainteresowań. Utrata mobilności, ból stawów oraz inne problemy zdrowotne związane z otyłością mogą prowadzić do frustracji, poczucia bezradności i depresji.
Jak radzić sobie z psychologicznymi skutkami otyłości?
Walka z otyłością wymaga kompleksowego działania, które powinno uwzględniać nie tylko zmiany w sposobie odżywiania oraz podejmowanie aktywności fizycznej. Należy zadbać także o psychologiczne aspekty otyłości.
- Wsparcie psychologiczne i terapia
Profesjonalne wsparcie psychologiczne pozwoli przezwyciężyć wiele problemów związanych z otyłością. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) to jedna z metod, która pomaga zmienić negatywne wzorce myślenia i zachowania związane z jedzeniem oraz wizerunkiem ciała.
- Poprawa samooceny
Praca nad budowaniem pozytywnego wizerunku własnego ciała i samoakceptacja jest kluczowym elementem dbania o zdrowie psychiczne. Przykładowo, ćwiczenia skoncentrowane na wdzięczności za to, co ciało może zrobić, a nie tylko jak wygląda, pomogą podnieść samoocenę.
- Zmiana nawyków żywieniowych
Zamiast skupiać się na restrykcyjnych dietach, warto pracować nad stopniową zmianą nawyków żywieniowych. Dotyczy to np. spożywania posiłków w świadomy sposób, powoli i bez obecności urządzeń elektronicznych. Dzięki temu łatwiej jest wychwycić moment najedzenia się do syta.
- Aktywność fizyczna
Regularna aktywność fizyczna ma pozytywny wpływ nie tylko na kondycję mięśni czy serca, ale poprawia również samopoczucie psychiczne. Warto znaleźć formę ruchu, która sprawia przyjemność, a nie jest postrzegana jako obowiązek.
- Wsparcie społeczne
Poszukiwanie wsparcia wśród przyjaciół, rodziny lub grup dedykowanych osobom walczącym z otyłością może pomóc w pokonywaniu trudności.
- Ustalanie realistycznych celów
Warto określać mniejsze cele, które łatwiej jest zrealizować, niż od razu narzucać sobie duże osiągnięcia. Małe, stopniowe zmiany są bardziej zrównoważone i mniej frustrujące, w dodatku są lepszą motywacją, gdy zostaną zrealizowane. Przykładowo, można określić cel jako “schudnę 1 kg w ciągu tygodnia” zamiast “zrzucę 20 kg w 3 miesiące”. Innym rozwiązaniem jest podnoszenie poprzeczki np. przez zwiększanie liczby dziennych kroków o 500 albo dłuższy czas ćwiczeń o 5 minut każdego kolejnego dnia.
Podsumowanie
Otyłość w poważny sposób wpływa na zdrowie psychiczne osób nią dotkniętych. Nadmiarowe kilogramy mogą obniżać poczucie własnej wartości, często są też przyczyną wyśmiewania i wykluczenia przez społeczeństwo. Całokształt tej sytuacji wpływa m.in. na zwiększone ryzyko rozwoju depresji lub stanów lękowych u ludzi otyłych. Osoby borykające się z problemami zdrowotnymi powinny poszukać pomocy u specjalistów oraz kompleksowo zadbać o swoje samopoczucie – zarówno pod kątem psychicznym, jak i fizycznym.
